Centralny Okręg Przemysłowy

Budowę Centralnego Okregu Przemyslowego zainnicjowal Eugeniusz Kwiatkowski wicepremier do spraw zagranicznych i jednoczesnie pelniacy funkcje mistral skarbu, powodem bylo ciagly wzorst bezrobocia w miastach , a na wsiach nie bylo szans na zmiany w strukturze agrarnej.Powoli wzrastala produkcja przemyslowa jednak ze wzgledu na niska sile nabywcza wsi  poziom wciaz byl daleki od tego sprzed  wojny. Starano się skupić na rozwoju wytwórczości w tych gałęziach przemysłu, które nie przyczyniały się do powstawania dóbr konsumpcyjnych, dlatego polozono nacisk na rozwoj infrastruktury. W tym celu minister skarbu wraz z Pawłem Kosieradzkim i Władysławem Kosieradzkim opracował czteroletni plan inwestycyjny, obejmujący okres 1 lipca 1936-30 czerwca 1940. Kwiatkowski zaproponował koncentracje zabiegów w tzw. trójkącie bezpieczeństwa na południu Polski. Swoje zdanie wyraził w przemówieniu sejmowym 5 luty 1937 roku, podczas którego wystąpił też z wnioskiem o powiększenie przeznaczonego na ten cel kapitału do 2 400 mln zł, na co uzyskał zgodę. Strategicznym celem powstania COP było utworzenie w obliczu wojny znaczącego przemysłu zbrojeniowego w centrum kraju, z dala od granic zachodnich. Nie mniej ważny był aspekt społeczny inwestycji, gdyż lokalizowano go w najuboższych regionach, o wysokim poziomie bezrobocia. W ramach realizacji 5-letniego planu inwestycyjnego podjęto na terenach COP budowę zakładów związanych z przemysłem zbrojeniowym, m.in. hutę i elektrownię w Stalowej Woli, fabryki: kauczuku w Dębicy, samolotów w Mielcu, silników lotniczych, sprzętu artyleryjskiego w Rzeszowie, elektrownię wodną w Rożnowie.

Centralny Okręg Przemysłowy był zwieńczeniem kilkunastoletnich starań Polski w zakresie przebudowy gospodarczej kraju. Po raz pierwszy koncepcję stworzenia okręgu przemysłowego w ramach tzw. trójkąta bezpieczeństwa w widłach rzek Wisły i Sanu wysunął w 1921 r. minister spraw wojskowych Kazimierz Sosnkowski. Zamysł budowy trójkąta bezpieczeństwa odżył w 1928 r. Prezydent Mościcki podpisał wówczas nawet rozporządzenie, które przewidywało ulgi podatkowe dla potencjalnych prywatnych inwestorów. Po kilkuletniej przerwie spowodowanej kryzysem gospodarczym w 1935 r. powstało Biuro Planowania Krajowego w Ministerstwie Skarbu, które opracowywało program uzdrowienia polskiej gospodarki w ramach polityki interwencjonizmu państwowego. Umiejscowienie COP-u w centralnej Polsce, w dużej części trójkąta Warszawa-Kraków-Lwów, wynikało z wielu czynników. Istotne przy podejmowaniu decyzji o lokalizacji okręgu były kryteria surowcowe - na terytorium COP-u leżały m.in. złoża kamienia, rud żelaza, glin ceramicznych, piasków kwarcowych, wapieni, dolomitów i fosforytów. Ważne były także kryteria energetyczne (niewielka odległość od siłowni wodnych, złoża węgla brunatnego, ropy naftowej i gazu ziemnego) oraz demograficzne - inwestycje przemysłowe miały zlikwidować problem przeludnienia wsi oraz bezrobocia.

"Będąc przeludnionym krajem rolniczym, który chciał uniknąć masowej emigracji i nie dążył do zdławienia przyrostu naturalnego, musiała się Polska uprzemysławiać" - pisał prof. Wiesław Samecki. Większość funduszy wydano na rozbudowę infrastruktury technicznej (koleje, drogi, linie energetyczne, rurociągi), co wiązało się z koniecznością przystosowania obszaru COP-u do produkcji zbrojeniowej. "Jak wielki był to wysiłek Państwa i społeczeństwa niech świadczy fakt, że udział kapitału zagranicznego w realizacji planów miał wynosić zaledwie około 5 proc." - tłumaczył zaangażowanie państwa na rzecz budowy COP-u prof. Konefał. W zakładach produkujących w ramach COP-u zatrudnienie znalazło 107 tys. ludzi, z czego 91 tys. w przemyśle, 10 tys. w handlu i 6 tys. w rzemiośle. Inwestycje w COP były częścią 15-letniego planu gospodarczego, którego pomysłodawcą był minister Kwiatkowski. Powstały w 1938 r. plan zakładał realizację pięciu trzyletnich etapów rozwoju gospodarczego (do 1953 r.). Rozwój polskich inwestycji w COP zahamował wybuch II wojny światowej. Niemcy zajęli COP i wykorzystali na potrzeby własnego przemysłu. W latach 1947-1949 - w ramach tzw. planu trzyletniego - większość zakładów odbudowano bądź uruchomiono na nowo. W okresie PRL-u COP stał się ważnym komponentem gospodarki centralnie planowanej. Po przeobrażeniach wynikających z transformacji ustrojowej wiele z jego zakładów funkcjonuje do dziś.